Cái tâm của người làm truyền thông

Trong bất cứ lãnh vực nào, người ta thường hay đặt vấn đề đạo đức và lương tâm nghề nghiệp. Bởi lẽ, nếu không có đạo đức trong công việc thì khoảng cách giữa việc hành nghề chính đáng với việc lợi dụng nghề để trục lợi cũng chỉ như sợi tóc mong manh. Trong lãnh vực truyền thông, câu chuyện về đạo đức lại càng được chú trọng hơn bao giờ hết. Thực vậy, để truyền thông đạt được kết quả như mong muốn cần sự tổng hòa của nhiều yếu tố, cả phía người làm truyền thông, cũng như từ phía độc giả. Đôi dòng dưới đây bàn về cái tâm của người làm truyền thông.

Trước hết, người làm truyền thông phải viết sao cho vừa đơn sơ, chân thực, khách quan lại vừa có chiều sâu và mang đậm tính nhân văn. Có thể nói: sự thành thật chính là chương đầu tiên của cuốn sách làm người. Do đó, tiêu chuẩn tối hậu của người làm truyền thông là phải viết thật, viết thật nhưng không được thô cứng, viết trau chuốt ngôn từ nhưng không được sáo rỗng. Một thông tin sai lệch hoặc méo mó, thì hậu quả thật khôn lường. Ngược lại, một thông tin kịp thời, chính xác và trung thực sẽ có sức lan tỏa và tác động tích cực cho đời sống con người và xã hội. Ngôn ngữ ấy phải được chắt lọc sao cho thích hợp với mọi tầng lớp công chúng, làm sao để người tri thức cũng hiểu mà kẻ thường dân cũng hay. Chúng ta cần học cách viết trung dung nhất để bậc tiến sĩ, giáo sư không cảm thấy vô vị, nhạt nhẽo, mà người bình dân cũng có thể thấu hiểu, am tường. Ngòi bút của người làm truyền thông phải như nguồn sáng dẫn đường, để mọi người cùng hướng về đỉnh cao của Chân – Thiện – Mỹ. Do đó, những ai dấn thân trong công việc này luôn phải trau dồi cho mình những kỹ năng và tri thức cần thiết, nhằm mang lại lợi ích cho độc giả. Thật không dễ dàng để có thể vừa viết đúng lại vừa viết hay, nhưng trong Chúa không có gì là không thể.

Thứ đến, câu khẩu hiệu của đài BBC (British Broadcasting Corporation) có lẽ sẽ làm chúng ta phải suy nghĩ ít nhiều: “We don’t just report the news but we live it” (Chúng tôi không chỉ đưa tin nhưng chúng tôi còn sống bản tin ấy). Ở khía cạnh này, đạo đức truyền thông không chỉ là việc đi đến tận cùng nỗi oan khiên, hầu tìm ra lẽ công bằng cho người yếu thế, nhưng họ phải dùng chính ngòi bút của mình, với sự trung thực và tinh thần trách nhiệm. Khi viết về những đau khổ của con người, đồng nghĩa với việc chúng ta mang lấy những đau khổ của thế nhân vào thân mình, để thấu hiểu, đồng cảm và sẻ chia với họ. Đó là cách người truyền thông sống bản tin mà họ đã viết, đồng thời làm cho bản tin ấy sống mãi với thời gian. Vì thế, vấn đề đạo đức của người làm truyền thông luôn luôn là câu chuyện được coi trọng, nhất là trong thời đại bùng nổ thông tin như hiện nay.
 Bên cạnh đó, đạo đức của người làm truyền thông không chỉ là sự dũng cảm, dám xông vào những nơi nguy hiểm nhất để phanh phui những mặt trái của xã hội, nhưng là một khi viết cái gì thì họ dám can đảm chịu trách nhiệm về những gì mình đã viết. Chuyện bình luận, khen chê, đồng tình hay phản đối là lẽ thường tình mà người làm truyền thông cần phải đón nhận. Chúng ta cần xác định tư tưởng vững vàng để ai khen cũng không vội tự hào hãnh diện, nhưng coi đó là động lực để tiếp tục phấn đấu, hoàn thiện mình; ai chê cũng không vội nản chí, sờn lòng, nhưng là cơ hội để nhìn lại mình, nhìn lại cách viết, cách nhận xét, cách đánh giá vấn đề sao cho khách quan và chân thực hơn. Bởi lẽ chỉ khi nhìn lại chính mình, chúng ta mới biết mình vẫn là con người đầy bất toàn, tri thức còn hạn hẹp, cần phải phấn đấu để thăng tiến bản thân mỗi ngày. Can đảm đối đầu với dư luận để hoàn thiện bản thân chính là phẩm tính cần có của người làm truyền thông. Phẩm tính ấy thể hiện cho một con người trưởng thành.

Có thể nói, viết là một nghệ thuật được gọt giũa và rèn luyện lâu dài, nên phải viết làm sao để dù ngắn nhưng không thiếu, dài nhưng không thừa, khen mà như không khen, khen mà không phải là tâng bốc, nịnh bợ; chê mà như không chê, chê mà không phải là hạ bệ, sỉ nhục hay lên mặt dạy đời. Ta phải viết làm sao để người được khen không tự mãn, kẻ bị chê không mặc cảm, tự ti; phải viết làm sao để khi ai đó đọc bài của mình, người ta như được bồi thêm nhựa sống, được gia tăng niềm vui và hy vọng, chứ không phải chán nản, thất vọng. Chúng ta viết bài, đưa tin không phải để mong được tán thưởng, hay để khẳng định tên tuổi của mình, nhưng là viết với tất cả tinh thần trách nhiệm, bằng cả con tim và khối lòng. Vì vậy, người làm truyền thông cần chọn cho mình một phong cách viết độc đáo để người đọc cảm thấy dễ hiểu và có sức thu hút.

Trong thời đại bùng nổ thông tin như hiện nay, những ai làm công tác truyền thông bên ngoài xã hội đã cảm thấy khó khăn, huống chi những người đang thi hành sứ vụ truyền thông Tin Mừng càng khó khăn gấp bội. Họ phải đối diện với những cơ hội và thách đố của thời đại. Quả vậy, truyền thông Tin Mừng là công việc đầy áp lực, người thi hành sứ vụ phải luôn phục vụ cách vô vị lợi, phải dấn thân với tinh thần Tông đồ. Đồng thời, họ còn phải biết thích ứng với mọi hoàn cảnh của thời đại để có thể gần gũi với độc giả và mang đến cho họ những thông điệp Lời Chúa bổ ích. Do đó, trong mọi hoàn cảnh, người làm truyền thông phải luôn “cháy hết mình”, thành khí cụ truyền rao Tin mừng. Người làm truyền thông Công giáo còn phải làm cho những mẩu tin viết ra đượm tính nhân văn và thấm nhuần tinh thần bác ái. Các bài viết, các mẩu tin, các phóng sự hay những thước phim về các sự kiện, các sinh hoạt đạo đức, phải chuyển tải sứ điệp Tin Mừng, giúp độc giả nhận ra sự hiện diện của Chúa giữa lòng thế giới. Đó mới là sứ mạng và căn tính đích thực của người Tông đồ trong thế giới hôm nay.

Để đạt được những mục tiêu ấy, người làm truyền thông phải trau dồi và củng cố cho mình đức tin mạnh mẽ, để không khi nào làm nô lệ cho dư luận. Khi có Chúa, họ sẽ không bao giờ lên cân, xuống ký trước những lời phẩm bình. Cần phải tránh kiểu sống lụy dư luận là hậu quả của thói tìm vinh danh mình, sống cách đoàn lũ, ẩn mình giữa đám đông để được an toàn. Người làm truyền thông phải đặc biệt xa tránh điều này. Một khi có Chúa, họ sẽ có phản ứng của Ngài, sẽ có đủ khiêm nhường để đón nhận thử thách, sẽ có đủ kiên nhẫn để làm điều thuộc về Chúa, sẽ có đủ liêm chính để đứng về phía công lý và sự thật.

Như vậy, với quyền tự do ngôn luận, ai cũng có thể viết bài, có quyền phát biểu ý kiến, quan điểm của mình, nhưng đồng thời cần phải ý thức trách nhiệm về những gì mình đọc, mình viết, mình nói. Chúng ta hãy ý thức mình là một nữ tu, một ngôn sứ, một Tông đồ nhiệt thành của Đức Kitô làm chứng cho tình yêu Thiên Chúa giữa lòng đời. Vì vậy, khi thi hành sứ vụ truyền thông, chúng ta hãy cố gắng “đưa vào mạng xã hội Lời Ngài dù một câu cũng vừa”. Đó là kim chỉ nam của người làm truyền thông Công giáo hôm nay.

Tác giả: BTT Dòng Mân Côi